Ақкөл ауданында бүгінгі таңда 100 спорт нысаны бар, оның ішінде жасөспірімдер спорт мектебі, бассейн, стадион, 7 хоккей корты, 32 спорт залы, 2 шаңғы алаңы, 3 футбол алаңы, 3 тир және 50 тегіс құрылыс бар.
Бұл ақпаратты редакцияға дене шынықтыру және спорт басқармасынан хабарлады. Мәселен, бөлім басшысы Сергей Усановтың айтуынша, 2023 жылдың қорытындысы бойынша Ақкөл ауданында 74 адам, оның ішінде ауылда 42 адам жұмыс істейді. Дене шынықтыру қызметкерлерінің жалпы санынан 48 адам немесе 67,6% арнайы білімі бар, оның ішінде 22 қызметкер ауылда. Жалпы білім беретін мектептердегі 49 мұғалімнің 34-і (76%) сала мамандары.
Қазіргі уақытта дене шынықтыру және спорт бөлімінде тікелей 2 сарапшы (бөлім басшысы және бас маман – есепші) жұмыс істейді.
7 ауылдық округте спорт әдіскерлері жұмыс істейді. Қазіргі таңда дене шынықтырумен және спортпен шұғылданатындар саны 10 мыңнан асады, яғни жалпы халықтың 42,2 пайызын құрайды. Дене шынықтыру мен спортпен жүйелі түрде 6041 адам айналысады. Спорт резервін дайындау жұмыстарын балалар спорт мектебі мен жүзу бассейні жүргізеді. Баскетбол, волейбол, футбол, шайбалы хоккей, президенттік көпсайыс, қазақ күресі, киокушинкай каратэ, асық ату, шаңғы тебу, биатлон сияқты спорт түрлерімен жалпы 739 бала айналысады. Бассейнде жүзу сабағында 100 бала бар.
Жасөспірімдер спорт мектебі туралы толығырақ айта кетейік. Редакцияға Ақкөл балалар-жасөспірімдер спорт мектебінің директоры Қадыр Балмұхановтың хабарлауынша, мұнда 47 адам еңбек етеді, оның 22-сі жаттықтырушы. Мектептегі жаттықтырушылар санының 9-ы тұрақты, 13 спортшы толық емес жұмыс күнімен айналысады. 4 ауылдық округте футбол, волейбол, баскетбол секциялары ұйымдастырылған. Қазіргі таңда баскетбол, волейбол, футбол, президенттік көпсайыс, қазақша күрес, киокушинкай каратэ, асық ату, шаңғы жарысы сияқты спорт түрлері бойынша спортшылардың жалпы саны 707 бала. Олар барлық облыстық жарыстар мен облыстық спартакиадаларға (Хрустальный колос, Надежда, Мемлекеттік қызметшілер арасындағы спартакиада, Құлагер, Ақбидай) белсене қатысады. Облыстық қысқы спартакиадада Ақкөл ауданының командасы жалпы командалық 4-орынға ие болды. «Надежда» мүмкіндігі шектеулі жандар арасындағы облыстық спартакиадада – жалпыкомандалық 6-орын иеленді.
Болашақ спортшыларды шынықтырып жүргендердің бірі – 2021 жылдан бері жасөспірімдер спорт мектебінде әдіскер қызметін атқарып жүрген Қаныбек Әлібеков. Қаныбек әдіскер қызметін жаттықтырушы қызметімен ұштастыра отырып, ақкөлдік палуандықтардың жас ұрпағын тәрбиелеуге күш салуда. Ол 6 мен 17 жас аралығындағы балалармен «Қазақша күрес» ұлттық спорт түрін дамытуда.
Жас жігіт спорттың бұл түрі балалардың бойында жеңіске деген құлшыныс, табысқа деген құштарлық пен әрқашан бірінші болу деген мақсатты оятатынына сенімді.
Жекпе-жек өнерінің бір түрі – қазақ күресі халқымыздың тарихымен тығыз байланысты. Қазіргі таңда белге дейін жалаңаш күрес, жалаңаяқ күрес, төбесі ұзын етікпен күрес, тізеден төмен ұстау, жұдырықтасу сияқты көне түрлерін білеміз. Ел аузында ертегі, аңыз, дастан жырларында дәріптелген айбынды мықты-батырлар мен бүгінгі атақты балуандар арасындағы дәстүрлі байланыс ұлттық күресіміз қазақша күрестің арқасында жалғасын табуда.
Қаныбек бізге айтып өткендей, күрес техникасына арқа арқылы лақтыру, артқа лақтыру, айналмалы лақтыру, кеудеге лақтыру, домалату, орап лақтыру сияқты техникалар кіреді. Ал 2000 жылы қазақша күрестің ресми ережелері бекітілді. Осы Ережелерге сәйкес жарыстар 7 салмақ дәрежесінде өткізіледі. Қазақша күрестен алғашқы ұлттық чемпионат 2000 жылы 15 желтоқсанда Астанада өтті.
Бүгінгі таңда бұл спорт түрін әлемнің көптеген елдері мойындады. Біздің республикамызда қазақша күрес ұлттық федерациясы жұмыс істейді.
Айта кетейік, қазақша күрестің Ережелері басқа күрес түрлерінің ережелері сияқты жылдан-жылға жетілдірілуде, қазақша күресті қазіргі олимпиадалық күрес түрлеріне жақындату мақсатында күресті тартымды ету үшін жаңа тәсілдер енгізіліп келеді.
— Қазақша күреспен айналысудың үлкен артықшылығы — балалардың реакциясы дамиды, қимылдары үйлесімді болады — тепе-теңдікті жақсы сақтауды үйренген спортшылар денсаулығына зардапсыз құлауды үйренеді. Халқымыздың арасында үлкен құрметке ие болған Балуан-Шолақ, Қажымұқан, Боранқұл, Молдабай, Битабар, Байғабыл, Озаман-Шолақ және тағы басқа қазақтың аты аңызға айналған мықтыларының есімдері біз үшін жарқын мысал, нағыз батылдық пен керемет физикалық күштің эталоны, — дейді жас жаттықтырушы.
Қаныбектің өзі Барап орта мектебінің түлегі, оны бітірген соң Көкшетау жоғары көпсалалы азаматтық қорғау колледжінің «Дене шынықтыру және спорт» мамандығы бойынша оқуға түсіп аяқтаған.
Биылғы жылы облыстық бюджеттен 58 миллион теңгеден астам қаржы бөлініп, Ақкөл қаласында, Домбыралы ауылында спорт алаңдары, үш көпсалалы спорт алаңдары салынды, бұл туралы газетімізде де жазған болатынбыз.
100 спортивных объектов
В Аккольском районе на сегодняшний день функционирует 100 объектов спорта, которые включают в себя ДЮСШ, бассейн, стадион, 7 хоккейных кортов, 32 спортивных залов, 2 лыжные базы, 3 футбольных поля, 3 стрелковых тира и 50 плоскостных сооружений.
Эту информацию редакции предоставили в Отделе физической культуры и спорта. Так, согласно данным руководителя Отдела Сергея Усанова, по итогам 2023 года, в Аккольском районе работают 74 человека, в том числе на селе 42 человека. Из общего числа физкультурных работников – 48 человек, или 67,6% имеют профильное образование, в том числе на селе 22 сотрудника. Из 49 учителей общеобразовательных школ 34 (76%) являются специалистами по профилю.
Непосредственно в Отделе физической культуры и спорта на данный момент трудится 2 эксперта (руководитель отдела и главный специалист – бухгалтер).
В 7 сельских округах имеются методисты по спорту. В настоящее время количество человек, занимающихся физической культурой и спортом, составляет свыше 10 тысяч, или 42,2% от общей численности населения. 6041 человек систематически занимаются физической культурой и спортом. Работу по подготовке спортивного резерва ведет детская спортивная школа и бассейн. Всего в ДЮСШ занимается 739 детей по таким видам спорта как баскетбол, волейбол, футбол, хоккей с шайбой, президентское многоборье, казакша курес, каратэ киокушинкай, асык ату, лыжи, биатлон. В бассейне в секциях по плаванию занимаются 100 детей.
О ДЮСШ расскажем более подробно. Как проинформировал редакцию Кадыр Балмуханов, директор Аккольской детско-юношеской спортивной школы, здесь работают 47 человек, в том числе 22 тренера. Из общего числа школы тренеров 9 штатных и 13 спортсменов трудятся по совместительству. В 4-х сельских округах организованы секции по футболу, волейболу, баскетболу. В настоящее время общее число спортсменов составляет 707 детей по таким видам спорта как баскетбол, волейбол, футбол, президентское многоборье, казакша курес, каратэ киокушинкай, асык ату, лыжные гонки. Они принимают участие во всех областных зональных соревнованиях и областных спартакиадах. Спортсмены из района принимают активное участие во всех областных зональных соревнованиях и облспартакиадах, таких как (Хрустальный колос, Надежда, Спартакиада среди государственных служащих, Кулагер, Акбидай). На областной зимней спартакиаде команда Аккольского района заняла 4 общекомандное место. На областной спартакиаде среди людей с ограниченными возможностями «Надежда» — 6 общекомандное место.
Одним из тех, кто закаляет будущих спортсменов является Каныбек Алибеков, который трудится в ДЮСШ методистом с 2021 года. Каныбек успешно совмещает деятельность методиста с работой в качестве тренера, прилагая усилия для воспитания молодого поколения аккольских палуанов. Он занимается развитием национального вида спорта «Казакша курес» с детьми в возрасте от 6 до 17 лет. Молодой человек уверен, что данный вид спорт воспитывает в ребятах волю к победе, стремление к успеху и желание всегда быть первым.
Один из видов единоборств, казакша курес неразрывно связан с историей жизни нашего народа. Ныне мы знаем ее такие древние разновидности, как борьба в обнаженном по пояс виде, борьба босиком, борьба в сапогах с длинными голенищами, борьба с захватом ниже колена, кулачный бой. Традиционная связь между воспетыми народом в сказках, легендах и эпических поэмах могучими силачами-батырами и сегодняшними знаменитыми борцами продолжается благодаря нашей национальной борьбе казакша курес.
Как рассказал нам Каныбек, техника борьбы включает в себя броски подножками, броски подсечками, броски зацепом голенью, броски подхватом, броски через спину, броски наклоном, броски подсадом, броски с кружением, броски через грудь, броски перекатом, броски обвивом. А в 2000 году были утверждены официальные Правила борьбы казакша курес. По этим Правилам теперь состязания проводятся в 7 весовых категориях. Первый национальный чемпионат по казакша курес проводился 15 декабря 2000 года в Астане.
На сегодняшний день этот вид спорта признали многие страны мира. В нашей республике действует Национальная федерация по борьбе казакша курес.
К слову, Правила казакша курес, как и правила других видов борьбы, совершенствуются из года в год, беря на вооружение новые привлекательные приемы для придания зрелищности борьбе, с целью приближения казакша курес к современным олимпийским видам спортивной борьбы.
— Большим плюсом при занятиях казакша курес является то, что у детей развивается реакция, движения становятся более скоординированными — научившись отлично держать равновесие, спортсмены учатся падать с минимальными последствиями для здоровья. Ярким примером для нас являются имена легендарных казахских силачей Балуана-Шолака, Хаджимукана, Боранкула, Молдабая, Битабара, Байгабыла, Озамана-Шолака и многих других, которые пользуются в народе огромным уважением самих борцов, как эталон настоящего мужества и невероятной физической силы, — делится молодой тренер.
Сам Каныбек – выпускник Барапской средней школы, а после ее окончания он поступил в Кокшетауский Высший многопрофильный колледж гражданской защиты на специальность «Физическая культура и спорт».
В текущем году из областного бюджета было выделено свыше 58 млн. тенге на установку спортивных площадок, трех многофункциональных спортплощадок – в городе Акколь, в селе Домбыралы, о которых мы уже писали в нашей газете.
Мадияр Кожагельдин